واژه کامپیوتر

مدتی در فارسی به کامپیوتر «مغز الکترونیکی» می‌گفتند. بعد از ورود این دستگاه به ایران در اوایل دهه ۱۳۴۰ نام کامپیوتر به‌کار رفت. واژه رایانه در دو دهه اخیر رایج شده و به‌تدریج جای کامپیوتر را می‌گیرد. واژه رایانه پارسی است و از فعل پارسی رایاندن به معنی سامان دادن و مرتب کردن آمده. معنی واژگانی رایانه می‌شود ابزار دسته‌بندی و ساماندهی.

در زبان انگلیسی طی سالیان متمادی واژه‌های هم ارزش بسیاری برای این واژه بکار می‌‌رفته، و کلمات دیگری نیز وجود داشته‌اند که از آنها به عنوان کامپیوتر یاد می‌شود اما معانی متفاوتی را در خود داشته اند. یف شاعرانه تری بکار می‌رود، tölva که واژه ایست مرکب و به معنای «زن پیشگوی شمارشگر!» می‌‌باشد. در چینی رایانه dian nao یا «مغز برقی» خوانده می‌شود. در انگلیسی واژه‌ها و تعابیر گوناگونی استفاده می‌شود، به‌عنوان مثال دستگاه داده پرداز یا data processing machine

تعریف‌ها

با تعریف‌های بالا می‌توان به همهٔ ماشین‌های مکانیکی محاسبه مانند خط‌کش‌ محاسبه و یا چرتکه نیز به‌همان صورت که برای ماشین‌های امروزی به‌کار می‌رود، رایانه گفت. البته عبارات و واژه‌های بهتری نیز می‌تواند توصیف فعالیت‌های این ماشین‌ها باشند، واژه‌هایی مانند: داده‌پرداز، سامانه‌های پردازش اطلاعات و همچنین کنترل‌گر.

هنگامی که رایانه‌های امروزی را درنظر می‌‌گیریم، اغلب ویژگی درخور نگرشی می‌‌توانند تمامی ویژگی که در سایر دستگاهها پردازشی که اختراع می‌‌شوند تقلید نمایند (به هر حال یقینا با سرعت پایین تر). گهگاه، این آستانه قابلیت یک محک سودمند برای شناسایی «رایانه‌های همه‌کاره» از ابزارهای با کارایی ویژه قدیمی می‌‌باشد. این تعریف «همه کاره» می‌‌تواند بصورت رسمی در این تعریف که یک ماشین معین باید بتواند رفتارهای ماشین تورینگ (Turing machine) را تقلید نماید، بکار گرفته شود. ماشینهایی که این نیازمندی را تأمین کرده باشند به‌عنوان تورینگ کامل (Turing-complete) خطاب می‌‌شوند. تا هنگامی که بصورت فیزیکی تأمین فضای ذخیره نامتناهی و احتمال zero crashing وجود نداشته باشد لفظ تورینگ کامل بصورت آسان گیرانه‌ای به ماشین با ظرفیت ذخیره سازی بالا (نامتناهی) و با قابلیت اطمینان واقعی، گفته می‌شود. نخستین سری از این ماشینها در سال ۱۹۴۱ بوجود آمد: Z۳ ساخت کونراد زوسه (Konrad Zuse)که توسط برنامه کنترل می‌‌شد(اما ویژگی تورینگ کامل آن در سال ۱۹۹۸ به آن داده شد.). ماشین‌های دیگری نیز بصورت آشفته و با عجله در سراسر دنیا توسعه یافتند. برای اطلاعات بیشتر به تاریخچه رایانه نگاه کنید.

تاریخچه

لایبنیتز (leibniz) ریاضی‌دان آلمانی از نخستین کسانی است که در ساختن یک دستگاه خودکار محاسبه کوشش کرد. او که به پدر حسابدارش در تنظیم حساب‌ها کمک می‌کرد، از زمانی که برای انجام محاسبات صرف می‌کرد گله‌مند بود.

چارلز بابیج (Charles Babbage) یکی از اولین ماشینهای محاسبه مکانیکی را که به آن ماشین تحلیلی گفته می‌‌شد، طراحی نمود، اما بخاطر مشکلات فنی موجود در زمان حیاتش همچون ماشینی ساخته نشد(در سال ۱۹۹۳ در موزه علوم لندن مدلی که بر اساس طرح بابیج کار می‌‌کرد ساخته شد).

در گذشته دستگاههای مختلف مکانیکی ساده‌ای مثل خط‌کش محاسبه و چرتکه نیز کامپیوتر خوانده می‌‌شدند. در برخی موارد از آنها به‌عنوان رایانه‌های آنالوگ نام برده می‌شود. چراکه برخلاف رایانه‌های رقمی، اعداد را نه به‌صورت اعداد در پایه دو بلکه به‌صورت کمیتهای فیزیکی متناظر با آن اعداد نمایش می‌‌دهند. چیزی که امروزه از آن به‌عنوان «رایانه» یاد می‌شود در گذشته به عنوان «رایانه‌های رقمی (دیجیتال)» یاد می‌شد تا آنها را از انواع «رایانه‌های آنالوگ» جدا سازد(که هنوز در برخی موارد استفاده می‌شود مثلاً نشانک پرداز آنالوگ یا analog signal processing

رایانه‌ها چگونه کار می‌کنند ؟

از زمان رایانه‌های اولیه که از سال ۱۹۴۱ تا کنون فناوری‌های دیجیتالی بصورت شگرفی رشد نموده است، اغلب رایانه‌ها از معماری فون نویمن که در اواخر دهه ۱۹۴۰ از سوی جان فون نویمن ابداع گردید سود می‌جویند.

معماری فون نوِیمن یک رایانه را به چهار بخش اصلی توصیف می‌کند: واحد محاسبه و منطق (Arithmetic and Logic Unit یا ALU)، واحد کنترل یا حافظه، و ابزارهای ورودی و خروجی (که جمعا I/O نامیده می‌شود). این بخش‌ها توسط اتصالات داخلی سیمی به نام گذرگاه (bus) با یکدیگر در پیوند هستند.

حافظه

در این سامانه، حافظه یک توالی شماره گذاری شده از خانه‌ها است، هرکدام محتوی بخش کوچکی از داده‌ها می‌‌باشند. داده‌ها ممکن است دستورالعملهایی باشند که به رایانه می‌گویند چه کاری را انجام دهد باشد. خانه ممکن است حاوی اطلاعات مورد نیاز یک دستورالعمل باشد.

محتوای هر خانه حافظه ممکن است هر زمان تغییر یابد و بیشتر شبیه دفتر چرک‌نویس می‌‌ماند تا یک لوح سنگی.

اندازه هر خانه، وتعداد خانه ها، در رایانهٔ مختلف متفاوت است، همچنین فناوریهای بکاررفته برای اجرای حافظه نیز از رایانه‌ای به رایانه دیگر در تغییر است(از بازپخش کننده‌های الکترومکانیکی تا تیوپها و فنرهای پر شده از جیوه و یا ماتریس‌های ثابت مغناطیسی و در آخر ترانزیستورهای واقعی و مدار مجتمعها با میلیونها خازن روی یک تراشه تنها).

پردازش

واحد محاسبه و منطق یا ALU دستگاهی است که عملیات پایه مانند چهار عمل اصلی حساب (جمع و تفریق و ضرب و تقسیم)، عملیات منطقی (و،یا،نقیض)، عملیات قیاسی (برای مثال مقایسه دو بایت برای شرط برابری) و دستورات انتصابی برای مقدار دادن به یک متغیر را انجام می‌دهد. این واحد جاییست که «کار واقعی» در آن صورت می‌‌پذیرد. البته CPUها به دو دسته کلی RISC و CISC تقسیم بندی می‌شوند. نوع اول پردازش گرهای مبتنی بر اعمال ساده هستند و نوع دوم پردازشگرهای مبتنی بر اعمال پیچیده هستند. پردازشگرهای مبتنی بر اعمال پیچیده در واحد محاسبه و منطق خود دارای اعمال و دستوراتی بسیار فراتر از چهار عمل اصلی یا منطقی می‌‌باشند. تنوع دستورات این دسته از پردازنده‌ها تا حدی است که توضیحات آن‌ها خود می‌تواند یک کتاب با قطر متوسط ایجاد کند. پردازنده‌های مبتنی بر اعمال ساده اعمال بسیار کمی را پوشش می‌دهند و در حقیقت برای برنامه نویسی برای این پردازنده‌ها بار نسبتاً سنگینی بر دوش برنامه نویس است. این پردازنده‌ها تنها حاوی ۴ عمل اصلی و اعمال منطقی ریاضی و مقایسه‌ای به علاوه چند دستور بی اهمیت دیگر هستند.

(قابل ذکر است پردازنده‌های اینتل از نوع پردازنده مبتنی بر اعمال پیچیده هستند.)

واحد کنترل همچنین این مطلب را که کدامین بایت از حافظه حاوی دستورالعمل فعلی اجرا شونده است را تعقیب می‌کند، سپس به واحد محاسبه و منطق اعلام می‌کند که کدام عمل اجرا و از حافظه دریافت شود و نتایج به بخش اختصاص داده شده از حافظه ارسال گردد. بعد از یک بار عمل، واحد کنترل به دستورالعمل بعدی ارجاع می‌کند(که معمولاً در خانه حافظه بعدی قرار دارد، مگر اینکه دستورالعمل جهش دستورالعمل بعدی باشد که به رایانه اعلام می‌کند دستورالعمل بعدی در خانه دیگر قرارگرفته است).

ورودی/خروجی

بخش ورودی/خروجی (I/O) این امکان را به رایانه می‌‌دهد تا اطلاعات را از جهان بیرون تهیه و نتایج آنها را به همان جا برگرداند. محدوده فوق العاده وسیعی از دستگاههای ورودی/خروجی وجود دارد، از خانواده آشنای صفحه‌کلیدها، نمایشگرها، نَرم‌دیسک گرفته تا دستگاههای کمی غریب مانند رایابین‌ها (webcams).

چیزی که تمامی دستگاههای عمومی در آن اشتراک دارند این است که آنها رمز کننده اطلاعات از نوعی به نوع دیگر که بتواند مورد استفاده سیستم‌های رایانه دیجیتالی قرار گیرد، هستند. از سوی دیگر، دستگاههای خروجی آن اطلاعات به رمز شده را رمزگشایی می‌کنند تا کاربران آنها را دریافت نمایند. از این رو یک سیستم رایانه دیجیتالی یک نمونه از یک سامانه داده‌پردازی می‌‌باشد.

دستورالعملها

هر رایانه تنها دارای یک مجموعه کم تعداد از دستورالعملهای ساده و تعریف شده می‌‌باشد. از انواع پرکاربردشان می‌توان به دستورالعمل «محتوای خانه ۱۲۳ را در خانه ۴۵۶ کپی کن!»، «محتوای خانه ۶۶۶ را با محتوای خانه ۰۴۲ جمع کن، نتایج را در خانه ۰۱۳ کن!»، «اگر محتوای خانه ۹۹۹ برابر با صفر است، به دستورالعمل واقع در خانه ۳۴۵ رجوع کن!».

دستورالعمل‌ها در داخل رایانه بصورت اعداد مشخص شده‌اند - مثلاً کد دستور العمل (copy instruction) برابر ۰۰۱ می‌تواند باشد. مجموعه معین دستورالعمل‌های تعریف شده که توسط یک رایانه ویژه پشتیبانی می‌شود را زبان ماشین می‌‌نامند. در واقعیت، اشخاص معمولاً به [زبان ماشین]] دستورالعمل نمی‌نویسند بلکه بیشتر به نوعی از انواع سطح بالای زبانهای برنامه نویسی، برنامه نویسی می‌کنند تا سپس توسط برنامه ویژه‌ای (تفسیرگرها (interpreters) یا همگردانها (compilers) به دستورالعمل ویژه ماشین تبدیل گردد. برخی زبانهای برنامه نویسی از نوع بسیار شبیه و نزدیک به زبان ماشین که اسمبلر (یک زبان سطح پایین) نامیده می‌شود، استفاده می‌کنند؛ همچنین زبانهای سطح بالای دیگری نیز مانند پرولوگ نیز از یک زبان انتزاعی و چکیده که با زبان ماشین تفاوت دارد بجای دستورالعمل‌های ویژه ماشین استفاده می‌کنند.

معماری ها

در رایانه‌های معاصر واحد محاسبه و منطق(ICU) را به همراه واحد کنترل در یک مدار مجتمع که واحد پردازشی مرکزی (CPU) نامیده می‌شود، جمع نموده اند. عموما، حافظه رایانه روی یک مدار مجتمع کوچک نزدیک CPU قرار گرفته. اکثریت قاطع بخش‌های رایانه تشکیل شده‌اند از سامانه‌های فرعی (به عنوان نمونه، منبع تغذیه) و یا دستگاههای ورودی/خروجی.

برخی رایانه‌های بزرگ‌تر چندین CPU و واحد کنترل دارند که بصورت هم‌زمان با یکدیگر درحال کارند. این‌گونه رایانه‌ها بیشتر برای کاربردهای پژوهشی و محاسبات علمی بکار می‌روند.

کارایی رایانه‌ها بنا به تیوری کاملاً درست است. رایانه داده‌ها و دستورالعمل‌ها را از حافظه اش واکشی (fetch) می‌کند. دستورالعمل‌ها اجرا می‌شوند، نتایج ذخیره می‌شوند، دستورالعمل بعدی واکشی می‌شود. این رویه تا زمانی که رایانه خاموش شود ادامه پیدا می‌کند. واحد پردازنده مرکزی در رایانه‌های شخصی امروزی مانند پردازنده‌های شرکت ای-ام-دی و شرکت اینتل از معماری موسوم به Pipeline استفاده می‌شود و در زمانی که پردازنده در حال ذخیره نتیجه یک دستور است مرحله اجرای دستور قبلی و مرحله واکشی دستور قبل از آن را آغاز می‌‌کند. همچنین این رایانه‌ها از سطوح مختلف حافظه نهانگاهی استفاده می‌کنند که در زمان دسترسی به حافظه اصلی صرفه جویی کنند.

برنامه ها

برنامه رایانه‌ای فهرست‌های بزرگی از دستورالعمل‌ها (احتمالاً به همراه جدول‌هایی از داده) برای اجرا روی رایانه هستند. خیلی از رایانه‌ها حاوی میلیونها دستورالعمل هستند، و بسیاری از این دستورات به تکرار اجرا می‌شوند. یک رایانه‌ شخصی(PC) نوین نوعی (درسال ۲۰۰۳) می‌تواند در ثانیه میان ۲ تا ۳ میلیارد دستورالعمل را پیاده نماید. رایانه‌ها این مقدار محاسبه را صرف انجام دستورالعمل‌های پیچیده نمی‌کنند. بیشتر میلیونها دستورالعمل ساده را که توسط اشخاص باهوشی «برنامه نویسان» در کنار یکدیگر چیده شده‌اند را اجرا می‌کنند. برنامه نویسان خوب مجموعه‌هایی از دستورالعمل‌ها را توسعه می‌‌دهند تا یکسری از وظایف عمومی را انجام دهند(برای نمونه، رسم یک نقطه روی صفحه) و سپس آن مجموعه دستورالعمل‌ها را برای دیگر برنامه نویسان در دسترس قرار می‌‌دهند.(اگر مایلید «یک برنامه نویس خوب» باشید به این مطلب مراجعه نمایید.)

رایانه‌های امروزه، قادرند چندین برنامه را در آن واحد اجرا نمایند. از این قابلیت به عنوان چندکارگی (multitasking) نام برده می‌شود. در واقع، CPU یک رشته دستورالعمل‌ها را از یک برنامه اجرا می‌کند، سپس پس از یک مقطع ویژه زمانی دستورالعمل‌هایی از یک برنامه دیگر را اجرا می‌کند. این فاصله زمانی اکثرا به‌عنوان یک برش زمانی (time slice) نام برده می‌شود. این ویژگی که CPU زمان اجرا را بین برنامه‌ها تقسیم می‌کند، این توهم را بوجود می‌‌آورد که رایانه هم‌زمان مشغول اجرای چند برنامه است. این شبیه به چگونگی نمایش فریمهای یک فیلم است، که فریمها با سرعت بالا در حال حرکت هستند و به نظر می‌‌رسد که صفحه ثابتی تصاویر را نمایش می‌‌دهد. سیستم عامل همان برنامه‌ای است که این اشتراک زمانی را بین برنامه‌های دیگر تعیین می‌کند.

سیستم عامل

رایانه همیشه نیاز دارد تا برای بکارانداختنش حداقل یک برنامه روی آن در حال اجرا باشد. تحت عملکردهای عادی این برنامه همان سیستم عامل یا OS است. سیستم یا سامانه عامل تصمیم می‌گیرد که کدام برنامه اجرا شود، چه زمان، از کدام منابع (مثل حافظه، ورودی/خروجی و …) استفاده شود. همچنین سیستم عامل یک لایه انتزاعی بین سخت افزار و برنامه‌های دیگر که می‌‌خواهند از سخت افزار استفاده کنند، می‌‌باشد، که این امکان را به برنامه نویسان می‌‌دهد تا بدون اینکه جزییات ریز هر قطعه الکترونیکی از سخت افزار را بدانند بتوانند برای آن قطعه برنامه نویسی نمایند.

کاربردهای رایانه

نخستین رایانه‌های رقمی، با قیمتهای زیاد و حجم بزرگشان، در اصل محاسبات علمی را انجام می‌‌دادند، انیاک یک رایانه قدیمی ایالات متحده اصولا طراحی شده تا محاسبات پرتابه‌ای توپخانه و محاسبات مربوط به جدول چگالی نوترونی را انجام دهد. (این محاسبات بین دسامبر ۱۹۴۱ تا ژانویه ۱۹۴۶ روی حجمی بالغ بر یک میلیون کارت پانچ انجام پذیرفت! که این خود طراحی و سپس تصمیم نادرست بکارگرفته شده را نشان می‌‌دهد) بسیاری از ابررایانه‌های امروزی صرفاً برای کارهای ویژه محاسبات جنگ افزار هسته‌ای استفاده می‌گردد.

CSIR Mk I نیز که نخستین رایانه استرالیایی بود برای ارزیابی میزان بارندگی در کوههای اسنویی (Snowy)این کشور بکاررفت، این محاسبات در چارچوب یک پروژه عظیم تولید برقابی انجام گرفت.

برخی رایانه‌ها نیز برای انجام رمزگشایی بکارگرفته می‌‌شد، برای مثال Colossus که در جریان جنگ جهانی دوم ساخته شد، جزو اولین کامپیوترهای برنامه‌پذیر بود(البته ماشین تورینگ کامل نبود). هرچند رایانه‌های بعدی می‌توانستند برنامه ریزی شوند تا شطرنج بازی کنند یا تصویر نمایش دهند و سایر کاربردها را نشان دهد.

سیاستمداران و شرکتهای بزرگ نیز رایانه‌های اولیه را برای خودکارسازی بسیاری از مجموعه‌های داده و پردازش کارهایی که قبلا توسط انسان‌ها انجام می‌‌گرفت،بکاربستند - برای مثال، نگهداری و بروزرسانی حسابها و دارایی ها. در موسسات پژوهشی نیز دانشمندان رشته‌های مختلف شروع به استفاده از رایانه برای مقاصدشان نمودند.

کاهش پیوسته قیمتهای رایانه باعث شد تا سازمانهای کوچک‌تر نیز بتوانند آنها را در اختیار بگیرند. بازرگانان، سازمانها، و سیاستمداران اغلب تعداد زیادی از کامپیوترهای کوچک را برای تکمیل وظایفی که قبلا برای تکمیلشان نیاز به رایانه بزرگ (mainframe) گران قیمت و بزرگ بود، به کار بگیرند. مجموعه‌هایی از رایانه‌های کوچک‌تر در یک محل اغلب به‌عنوان خادم سرا (server farm) نام برده می‌شود.

با اختراع ریزپردازندهها در دهه ۱۹۷۰ این امکان که بتوان رایانه‌هایی بسیار ارزان قیمت را تولید نمود بوجود آمد. رایانه‌های شخصی برای انجام وظایف بسیاری محبوب گشتند، از جمله کتابداری، نوشتن و چاپ مستندات. محاسبات پیش بینی‌ها و کارهای تکراری ریاضی توسط صفحات گسترده (spreadsheet)، ارتباطات توسط پست الکترونیک، و اینترنت. حضورگسترده رایانه‌ها و سفارشی کردن آسانشان باعث شد تا در امورات بسیار دیگری بکارگرفته شوند.

در همان زمان، رایانه‌های کوچک، که معمولاً با یک برنامه ثابت ارایه می‌‌شدند، راهشان را بسوی کاربردهای دیگری بازمی نمودند، کاربردهایی چون لوازم خانگی، خودروها، هواپیماها، و ابزار صنعتی. این پردازشگرهای جاسازی شده کنترل رفتارهای آن لوازم را ساده تر کردند، همچنین امکان انجام رفتارهای پیچیده را نیز فراهم نمودند (برای نمونه، ترمزهای ضدقفل در خودروها). با شروع قرن بیست و یکم، اغلب دستگاههای الکتریکی، اغلب حالتهای انتقال نیرو، اغلب خطوط تولید کارخانه‌ها توسط رایانه‌ها کنترل می‌شوند. اکثر مهندسان پیش بینی می‌کنند که این روند همچنان به پیش برود. یکی از کارهایی که می‌توان به‌وسیله رایانه انجام داد پروگرام گیرنده ماهواره است.

گونه‌های رایانه

رایانه‌های توکار

در ۲۰ سال گذشته یا همین حول و حوش، هرچند برخی ابزارهای خانگی که از نمونه‌های قابل ذکر آن می‌‌توان جعبه‌های بازی‌های ویدیویی را که بعدها در دستگاههای دیگری از جمله تلفن همراه، دوربین‌های ضبط ویدیویی، و PDAها و دهها هزار وسیله خانگی، صنعتی، خودروسازی و تمام ابزاری که در درون آنها مدارهایی که نیازهای ماشین تورینگ را مهیا ساخته اند، گسترش یافت، را نام برد(اغلب این لوازم برنامه‌هایی را در خود دارند که بصورت ثابت روی ROM تراشه‌هایی که برای تغییر نیاز به تعویض دارند،نگاشته شده اند). این رایانه‌ها که در درون ابزارهای با کاربرد ویژه گنجانیده شده‌اند «ریزکنترل‌گرها» یا «رایانه‌های توکار» (Embedded Computers) نامیده می‌‌شوند. بنابراین تعریف این رایانه‌ها به‌عنوان ابزاری که با هدف پردازش اطلاعات طراحی گردیده محدودیتهایی دارد. بیشتر می‌‌توان آنها را به ماشینهایی تشبیه کرد که در یک مجموعه بزرگ‌تر به‌عنوان یک بخش حضور دارند مانند دستگاههای تلفن، ماکروفرها و یا هواپیما که این رایانه‌ها بدون تغییر فیزیکی توسط کاربر می‌‌توانند برای مقاصد مختلفی بکارگرفته شوند.

رایانه‌های شخصی

اطلاعاتی را که می خواهید انتقال دهید روی یک سی دی رایت کنید زیرا حتی اگر کامپیوتر شما ویروس هم داشته باشد، آن ویروس نمی تواند در هنگام رایت، خود را به cd انتقال دهد زیرا برنامه رایت مستقل از ویندوز یا اگر بخواهیم دقیق تر بگوییم مستقل از Windows explorer عمل می کند و مانند یک کنسول می باشد.

نکته:تنها زمانی ویروس به سی دی انتقال می یابد که ویروس یا فایل آلوده به ویروس نیز در لیست فایلهایی که برای رایت انتخاب کرده اید وجود داشته باشد.

دلیل اینکه ویروس به سی دی انتقال نمی یابد در مکانیزم کاملا متفاوت عمل کپی (در usb,hdd) و رایت (بر روی سی دی) می باشد - به طوری که هنگام کپی کردن اطلاعات روی سی دی و یا به محض اتصال فلش مموری به درگاه usb ویروس می تواند وارد فلش مموری شود چون عمل کپی توسط windows explorer انجام می شود و ویندوز اکسپلورر تفاوتی میان انتقال اطلاعات از یک درایو هارد به درایو دیگر هارد و یا از یک درایو هارد به درایو فلش مموری قائل نیست. ولی عمل رایت توسط یک برنامه ثالث مثل Nero یا sonic انجام می شود و این برنامه ها اجازه نمی دهند فایلی به غیر از فایل انتخاب شده روی سی دی رایت شود.

عمل رایت توسط خود ویندوز هم پروسه ای مشابه nero دارد به طوری که این کار توسط برنامه sonic که به صورت توکار در ویندوز وجود دارد انجام می شود.از آنجایی که ممکن است ویروس از قبل، خود را در درایو سی دی رایتر کپی کرده باشد توصیه می کنیم همیشه از یک نرم افزار مثل NERO برای رایت استفاده کنید.

 در اين ترفند قصد دارم به معرفي متداول ترين اشتباهات کاربران در تمامي سطوح دانسته ها بپردازم. بيشتر اين اشتباهات به مسائل امنيتي مربوط ميشود. نصب بي رويه نرم افزار خصوصأ نرم افزارهائي كه از

طريق اينترنت دريافت مي گردد ، كليك بر روي دكمه OK در يك جعبه محاوره اي كه ممكن است باعث تغيير تنظيمات يك برنامه و در نهايت رفتار يك كامپيوتر و حتي در برخي موارد از كارافتادن سيستم گردد ،‌ نمونه هائي

اندك در اين زمينه مي باشند. پيشنهاد ميکنم اين ترفند را حتما با دقت مطالعه بفرماييد چرا که ممکن است شما نيز اين اشتباهات را مرتکب شويد و خودتان بي خبر باشيد!

اتصال كامپيوتر به برق بدون استفاده از يك سيستم حفاظتي به منظور كنترل نوسانات جريان برق : عدم رعايت اين موضوع مي تواند باعث صدمه فيزيكي به كامپيوتر و از بين رفتن داده موجود بر روي آن گردد .

برخي از كاربران اين تصور را دارند كه صرفا" پس از بروز يك شوك الكتريكي قوي احتمال بروز مشكل براي سيستم وجود خواهد داشت . ضمن رد اين برداشت ، مي بايست به اين نكته اشاره گردد كه هر چيزي

كه بتواند در سيگنال هاي الكتريكي وقفه اي را ايجاد و جريان برق را مجددا" از ابتدا آغاز نمايد ، مي تواند باعث سوزاندن قطعات كامپيوتر گردد . استفاده از برخي وسايل برقي ، خصوصا" دستگاه هائي‌ نظير

سشوار و هيتر كه به ولتاژ بالائي نياز دارند ، مي تواند باعث ايجاد نوسانات شديد گردد . پس از قطع جريان برق و اتصال مجدد آن نيز ممكن است تا رسيدن به يك سطح ولتاژ مطلوب ، زماني بطول انجامد ( هر چند

اندك ) و در همين فاصله ممكن است مشكلات خاصي براي برخي از دستگاه ها ايجاد گردد .
براي حفاظت سسيستم در مقابل خرابي ناشي از نوسانات شديد جريان برق ، مي بايست از يك محافظ مناسب استفاده نمود . استفاده از ups ( برگرفته از Uninterruptible Power

Supply ) در بسياري از موارد نسبت به دستگاه هاي محافظ ترجيح داده شود ،‌ چراكه اين نوع دستگاه ها داراي امكانات مناسبي مي باشند كه مي توان عليرغم قطع جريان برق همچنان از كامپيوتر استفاده و در

صورت لزوم سيستم را بطور موفقيت آميز خاموش نمود .

استفاده از اينترنت بدون فايروال : تعداد زيادي از كاربران ( خصوصا" كاربراني كه از طريق منزل به اينترنت متصل مي شوند ) ، كامپيوتر خود را به مودم متصل و بلافاصله از اينترنت استفاده مي نمايند ،

بدون اين كه نسبت به اين موضوع آگاهي داشته باشند كه خود را در معرض چه تهديداتي قرار داده اند . هر كامپيوتر متصل به اينترنت مي بايست با بكارگيري فايروال ، حفاظت گردد . فايروال ، مي تواند بخشي

درون مودم / روتر و يا يك دستگاه جداگانه باشد كه بين مودم /روتر و كامپيوتر قرار مي گيرد و يا يك نرم افزار خاص باشد كه بر روي كامپيوتر نصب مي گردد (نظير فايروال ارائه شده به همراه ويندوز XP )

. نصب يك فايروال به تنهائي كافي نبوده و مي بايست پيكربندي آن را با رعايت مسائل امنيتي انجام داد .

قصور در اجراء و يا بهنگام سازي نرم افزارهاي آنتي ويروس و آنتي spyware : بدون شك ، برنامه هاي آنتي ويروس داراي يك نقش اساسي به منظور ايمن سازي يك كامپيوتر مي باشند . به دنبال نصب

اينگونه نرم افزارها ممكن است كاربران با مشكلات خاصي در خصوص اجراي برخي برنامه هاي كامپيوتري مواجه و يا به منظور نگهداري و بهنگام سازي آنان هزينه هاي خاصي را متقبل شوند ، ولي مسائل فوق نمي تواند

دلايل قانع كننده و منطقي به منظور عدم نصب و بهنگام سازي يك نرم افزار آنتي ويروس بر روي سيستم باشد . برنامه هاي مخرب كه نرم افزارهاي آنتي ويروس آنان را به عنوان ويروس ، تروجان و يا كرم ها تشخيص

خواهند داد ، علاوه بر اين كه ممكن است مشكلات خاصي را براي يك سيستم ايجاد نمايند ، مي تواند يك شبكه كامپيوتري را نير با مشكلات عديده اي مواجه نموده و حتي باعث از كارافتادن سرويس هاي شبكه گردند .
spyware ، نوع ديگري از تهديدات فزاينده در عصر حاضر مي باشند كه بر روي كامپيوتر كاربران و بدون آگاهي آنان نصب و اقدام به جمع آوري اطلاعات و ارسال آنان به يك مكان ديگر مي نمايند . برنامه

هاي آنتي ويروس ، اغلب قادر به تشخيص و برخورد مناسب با اين نوع برنامه هاي مخرب نمي باشند ، بنابراين مي بايست از يك نرم افزار اختصاصي تشخيص spyware استفاده گردد .

نصب و uninstall برنامه هاي مختلف خصوصا" نسخه هاي beta : تعداد زيادي از كاربران كامپيوتر تمايل دارند كه از آخرين فن آوري ها و نرم افزارهاي موجود استفاده نمايند . اين گروه از

كاربران، همواره اقدام به نصب نسخه هاي جديد نرم افزارها بر روي سيستم خود مي نمايند . نسخه هاي beta معمولا" رايگان مي باشند و اين فرصت را در اختيار كاربران علاقه مند قرار مي دهند كه قبل از

ارائه نسخه نهائي كه اكثر كاربران با آن كار خواهند كرد ، با ويژگي ها و پتانسيل هاي آن آشنا شوند . همچنين ، امروزه مي توان نرم افزارهاي shareware و freeware متعددي را در اينترنت يافت

كه كاربران علاقه مند و كنجكاو را ترغيب به دريافت و نصب آنان بر روي سيستم بدون توجه به مسائل امنيتي مي نمايد .
به موازات افزايش تعداد نرم افزارهاي نصب شده و يا متعاقب آن uninstall كردن آنها ، احتمال بروز مشكلات متعددي براي كاربران وجود خواهد داشت . حتي در صورتي كه نرم افزارهاي اشاره شده

قانوني باشند ، با نصب و uninstall آنها ، ممكن است براي ريجستري مشكل ايجاد گردد چراكه تمامي برنامه هاي uninstall قادر به حذف تمامي تنظميات انجام شده در ريجستري نمي باشند.

مشكل فوق ، در نهايت كند شدن سيستم را به دنبال خواهد داشت .
پيشنهاد مي گردد ‌، صرفا" برنامه هائي را كه ضرورت استفاده واقعي از آنان احساس و از عملكرد آنان اطمينان حاصل شده است را بر روي سيستم نصب نمود. همچنين ، مي بايست تعداد دفعات نصب و

uninstall نرم افزار را به حداقل مقدار ممكن رساند .

پركردن فضاي ذخيره سازي هارد ديسك و تقسيم آن به بخش هاي مختلف (fragmentation) : يكي از نتايج نصب و uninstall كردن برنامه ها و يا اضافه و حذف داده ،

fragmentation ديسك است . علت بروز مشكل فوق به ماهيت و روش ذخيره اطلاعات برمي گردد . در يك ديسك جديد ، از بخش هاي پيوسته و پشت سرهم ( موسوم به كلاستر ) در زمان

ذخيره يك فايل استفاده مي گردد . در صورتي كه اقدام به حذف فايلي گردد كه پنج كلاستر را اشغال كرده است و در ادامه فايل جديدي را ايجاد نمائيم كه به هشت كلاستر جهت ذخيره شدن نياز داشته باشد ، پنج كلاستر

اوليه به آن اختصاص داده شده و سه كلاستر ديگر از بخش ديگري بر روي ديسك به آن اختصاص داده مي شود . بدين ترتيب ، اطلاعات موجود در فايل در دو مكان متفاوت ذخيره مي گردند . در ادامه و به منظور

دستيابي به فايل ، هدهاي هارد ديسك مي بايست با قرار گرفتن در مكان هاي مختلف اقدام به بازيابي اطلاعات يك فايل نمايند . بدين ترتيب ، سرعت دستيابي به فايل كاهش و در صورتي كه فايل اشاره شده مربوط به يك

برنامه باشد ، سرعت آن برنامه نيز كاهش خواهد يافت .
براي استفاده از برنامه disk defragmenter در ويندوز مي توان از مسير Programs | Accessories | System Tools برنامه را فعال و يا از ساير

برنامه هاي موجود استفاده نمود . برنامه هاي فوق با سازماندهي مجدد فايل ها ، آنها را حتي المقدور در مكان هاي پشت سرهم قرار خواهند داد . بدين تريتب ، سرعت دستيابي به اطلاعات ذخيره شده بر روي هارد

ديسك افزايش خواهد يافت .

باز كردن تمامي ضمائم همراه نامه هاي الكترونكيي : فايل هاي ضميمه ارسالي همراه يك email مي تواند مشكلات امنيتي متعددي را براي كاربران ايجاد نمايد. حذف اطلاعات موجود بر روي سيستم و يا ارسال

ويروس براي افرادي كه آدرس آنان در ليست تماس مي باشد از جمله مشكلات فوق مي باشد . متداولترين فايل هاي ضميمه خطرناك ، فايل هائي اجرائي (فايل هائي كه توان اجراي كد را دارند) با انشعاب exe

. و يا cmd . مي باشند . فايل هائي كه خود توان اجراي مستقيم را ندارند نظير فايل هاي doc . برنامه word و يا فايل هاي xls . برنامه اكسل ، نيز مي توانند حاوي كدهاي مخرب باشند

. اسكريپت ها ( Vbscript ,javaScript و فلش ) نيز مستقيما" اجراء نمي شوند ولي مي توانند توسط ساير برنامه ها اجراء شوند .
برخي از كاربران اين تصور را دارند كه فايل هاي متن با انشعاب txt . و يا فايل هاي گرافيكي (gif, .jpg, .bmp .) ايمن مي باشند ولي همواره اينچنين نخواهد بود . انشعاب يك

فايل مي تواند جعل شود و مهاجمان از تنظيمات پيش فرض ويندوز كه انشعاب فايل هاي متداول را نمايش نمي دهد ، سوء استفاده نمايند . به عنوان نمونه ، فايل greatfile.jpg.exe كه انشعاب

واقعي آن مخفي است به صورت greatfile.jpg نمايش داده خواهد شد و كاربران فكر مي كنند كه فايل فوق يك فايل گرافيكي است ولي در واقع يك برنامه مخرب است .
كاربران كامپيوتر مي بايست صرفا" در مواردي كه انتظار دريافت يك email به همراه ضميمه مورد نظر را از يك منبع تائيد شده و در آن زمان خاص دارند ، اقدام به بازنمودن فايل هاي ضميمه نمايند . حتي در

صورتي كه يك نامه الكترونيكي به همراه فايل ضميمه اي را دريافت مي نمائيد كه نسبت به هويت ارسال كننده آن هيچگونه ترديدي وجود ندارد ، اين احتمال وجود خواهد داشت كه آدرس فوق توسط مهاجمان جعل و يا توسط

كامپيوتري آلوده به ويروس و بدون اطلاع صاحب آن ارسال شده باشد .


كليك بر روي هر چيز : باز نمودن فايل هاي ضميمه تنها نوع كليك بر روي موس نمي باشد كه مي تواند مشكلات امنيتي متعددي را براي كاربران ايجاد نمايد . كليك بر روي لينك موجود در يك نامه الكترونيكي و يا

صفحه وب نيز مي تواند كاربران را به سمت يك وب سايت مخرب هدايت نمايد . در اين نوع سايت ها ، احتمال انجام هرگونه عمليات مخربي وجود خواهد داشت . پاك كردن هارد ديسك ، نصب يك

backdoor كه به مهاجمان اين امكان را خواهد داد تا كنترل يك سيستم را بدست بگيرند ، نمونه هائي در اين زمينه مي باشد .
كليك بر روي لينك هاي نامناسب ، مي تواند كاربران را به سمت يك وب سايت نامناسب نظير سايت هاي پرونوگرافي ، موزيك ها و يا نرم افزارهاي سرقت شده و ساير محتوياتي كه ممكن است براي كاربران مشكلاتي را به

دنبال داشته باشد ، هدايت نمايد . قبل از كليك بر روي يك لينك ، مي بايست نسبت به عواقب آن فكر كرد و هرگز جذب پيام هاي اغواكننده نگرديد .


اشتراك فايل ها و اطلاعات : شايد به اشتراك گذاشتن برخي چيزها در زندگي روزمره امري مطلوب باشد ( نظير اشتراك دانش ) ولي در زمان حضور در يك شبكه با كاربران گمنام و بيشمار ، اشتراك فايل ها و

... مي تواند تهديدات امنيتي خاص خود را براي كاربران به دنبال داشته باشد . در صورتي كه امكان اشتراك فايل و چاپگر فعال است ، ساير كاربران مي توانند از راه دور به سيستم متصل و به داده موجود بر

روي آن دستيابي داشته باشند . حتي المقدور مي بايست گزينه file and printer sharing غيرفعال گردد و در صورتي كه لازم است برخي فولدرها به اشتراك گذاشته شوند ، مي بايست

از آنان در دو سطح متفاوت حفاظت نمود : مجوزهاي share-level و مجوزهاي file-level ( مجوزهاي مبتني بر NTFS ) . در چنين مواردي مي بايست از استحكام رمزهاي

عبور در نظر گرفته شده براي local account و local administrator نيز اطمينان حاصل نمود .


انتخاب رمزهاي عبور ضعيف : انتخاب رمزهاي عبور ضعيف مي تواند كاربران را در معرض تهديدات امنيتي متعددي قرار دهد . حتي اگر كاربران وابسته به شبكه اي نمي باشند كه مديريت شبكه از آنان مي خواهد

كه از رمزهاي عبور قوي استفاده و بطور مستمر آنها را تغيير دهند ، مي بايست از رمزهاي عبور قوي استفاده گردد . از رمزهاي عبوري كه امكان حدس آنها به سادگي وجود دارد نظير تاريخ تولد ، نام فرد مورد علاقه

، شماره شناسنامه و ... نمي بايست استفاده گردد . تشخيص رمزهاي عبور طولاني براي مهاجمان بمراتب مشكل تر است . بنابراين ، پيشنهاد مي گردد كه از رمزهاي عبوري با حداقل هشت حرف استفاده گردد

( چهارده حرف مناسب تر است ) . در برخي موارد مهاجمان به منظور تشخيص رمز عبور كاربران از روش هائي موسوم به حملات "ديكشنري " استفاده مي نمايند . بنابراين ، نمي بايست رمز عبور خود

را از كلماتي انتخاب نمود كه مشابه آن در ديكشنري موجود باشد . رمز عبوري را انتخاب ننمائيد كه به دليل مشكل بودن بخاطر سپردن آن مجبور به نوشتن آن در يك مكان ديگر شد، چراكه اين احتمال وجود خواهد داشت

كه مهاجمان نيز به آن دستيابي پيدا نمايند . براي ايجاد يك رمز عبور ، مي توان يك عبارت خاص را در نظر گرفت و از حروف اول هر يك از كلمات آن استفاده نمود.


عدم توجه به ايجاد يك استراتژي خاص براي backup : حتي اگر شما تمامي موارد اشاره شده را رعايت نمائيد ، همچنان اين احتمال وجود خواهد داشت كه مهاجمان به سيستم شما دستيابي و داده موجود بر روي

آن را حذف و يا حتي تمامي اطلاعات موجود بر روي هاردديسك را پاك كنند . بنابراين ، لازم است كه همواره از اطلاعات مهم موجود backup گرفته شود و از يك برنامه زمانبندي خاص در اين رابطه استفاده

گردد .
اكثر كاربران نسبت به گرفتن backup و مزاياي آن آگاهي كامل دارند ولي تعداد زيادي از آنان هرگز اين كار را انجام نمي دهند . برخي ديگر اولين backup را مي گيرند ولي آن را به صورت مستمر و

سازمان يافته ادامه نمي دهند .
با استفاده از برنامه هاي موجود در ويندوز نظير Ntbackup.exe و يا ساير نرم افزارها ، مي توان زمانبندي backup را بگونه اي انجام داد كه اين فرآيند بطور اتوماتيك انجام شود . داده

backup را مي بايست در يك سرويس دهنده ديگر شبكه و يا درايو removable و در مكاني متمايز از كامپيوتر فعلي نگهداري نمود .
بخاطر داشته باشيد كه داده مهمترين چيز برروي يك كامپيوتر است . سيستم عامل و ساير برنامه ها را مي توان مجددا" نصب نمود ولي بازيابي داده اوليه مشكل و در بسياري از موارد نيز غيرممكن است .

سلام ای كهنه عشق من كه یاد تو چه پا برجاست

سلام بر روی ماه تو عزیز دل سلام از ماست

تو یك رویای كوتاهی دعای هر سحر گاهی

شدم خواب عشقت چون مرا اینگونه میخواهی

من ان خاموش خاموشم كه با شادی نمی جوشم

ندارم هیچ گناهی جز كه از تو چشم نمی پوشم

دو غم در شكل اوازی شكوه اوج پروازی

نداری هیچ گناهی جز كه بر من دل نمی بازی

مرا دیوانه می خواهی ز خود بی گانه میخواهی

مرا دل باخته چون مجنون ز من افسانه می خواهی

شدم بیگانه با هستی ز خود بی خودتر از مستی

نگاهم كن نگاهم كن شدم هر انچه میخواستی

بكش ای دل شهامت كن مرا از غصه راحت كن

شدم انگشت نمای خلق مرا تو درس عبرت كن

نكن حرف مرا باور نیابی از من عاشق تر

نمیترسم من از اقرار گذشت اب از سرم دیگر

******************************************

سلام حرمتلی و عزیز آذربایجان دیلینی سونلر یازیلان بو شعرلر هامیسی جاوان بیر اوغلانین شعرلریدیر کی 14 یاشیننان باشلایب شعر یازماغا و بو شعر لر هامیسی اونون حیاتیندا باش وریب او جوان اوغلان کی آدی مهدی ناظری آبش احمد لو دیر و انون تخلصو شاهد دیر ایندی او نون 18 یاشی وار کی اونون دوغولما تاریخی 1/7/1371 دیر کی شهرستان کلیبر ین شهرلریندن کی آدی آبش احمد دیر دوغلوب

آغلاما شاهد یتمییب دونیانین سونو*** بو ایشلر هامیسی فلکین  بیر اویونو

آلسادا الینن سوگیلینی اونو*** شاید یازان بله يازميش

بیلیرم سنین اورگینده وار اونون آدی *** گتمز دوداقینان سوگیلو آدی

هر گجه یاتاندا وار دوداقیندا سوگیلو آدی *** اورگینده قالاجاک تاکی اولونجه

دونیادا گناهسیز آدام اولماز اینان بو سوزو*** گناه سنده اولوب شاهد بوسوزون دوزو

سودیریب فلک سیزی ایستیر آیرا بیر دا اوزو *** پس اوندا حیف سنین عشقیوه یاریمچیق قالیب

شاهد اولسون یارادان *** شاهد گورکیمدیر سنه سوز آتان

دونیانی آلیب دیر ساراتان *** گل قاچاق بیزده بو آن

یوز دفعه دسم ایلمیسن کونلومو قان بیلمیجکسن*بو آخان یوز یاشیمی هچ گورسن سیلمیجکسن

منی اولدور سده سنین هجرین فیراغین گلمییجکسن* نجه شاهد آلاجاقدیر الینه دفتری قان دینمیجکسن

 

 

قویگینان هامی منله پیس رفتار ائدسین *** منه تهمت ویروب آدیمی پیس ائدسین

بیلمدییم شیلری منه ائدسین *** ظلم ائدسین منه نیلیر ائدسین

اورگیم یانیر اغلامیرام من*** یاش گلیر گوزومنن سیلمیجم من

قوی ویریر ویرسین دینمیجم من*** یاریمی الیمندن آلماسین منیم

یار هجرانینی نجه ایلر چکدیم *** عومور بویو هیجرانینی چکدیم

ایندیکی گلیب قاچمایاجام من*** چکدیم هیجرانینی چکدیم

یار منی تنها قویوب هارا گدیر سن *** بیر پارا اورگینی قویوب هارا گدیرسن

دور منده گلیم هارا گدبرسن *** آی وفاسیز یار هارا گدیر سن

بو شعری یازدیم بو دفتریمده ***شاهد عشقین سونو یوخدور بو دفتریمده

 

اورگیمله اوینادین وابسته اولدوم سنه*** سن منیمله نیلدین اورک باغلادیم سنه

سن منی تک قویاندا نفسیم ساخلادیم ینه*** ددیم بلکه گلر سن یار دییرم من سنه

گورونمدین گوزلره سن یوخو اولدون منه* یاداشیمدا اوز گوجومله یاشادیم عاشق اولدوم سنه

ال گوتوردوم دیاردان دینمدیم سنین خطرینه*** سنین اوجباتینان یولچون اولدوم سنه

 

 

گوزلرون انتظاردان یاش توکدو بوکولدو*** ساچلارین یاپراق کیمی خزان اولدو توکولدو

سن سوندن آیریلیق دیوارلاری سوکولدو*** یازدیغیم شعرلر ورق ورق اوخونمادی توکولدو

انتظار چکدی گوزوم ایلدی عادت بولارا *** یوخودور بیر کسیم سیریمی ددیم سولارا

گل گینن ایندی سن آچ قلبیمی گل سن پارالا*** دمدیم سیریمی من هچ مارالا

 

 

یولومو گوزلوینه سویلین کی گلمییجم *** عومور بویو یالقیز قالیب دین میجم

یالقیزلیخدا الله هیما سویلییجم *** عومور بویو هچ بیر انسان سومییجم

یولومو گوزلوینه سویلین کی گلمییجم*** ربیم کیمی یالقیز قالیب دینمیجم

هچ واقت باهملیین معناسینی بیلمییجم*** بو آخان گوز یاشیمی عومور بویو سیلمییجم

سیز سویلویون او گوزو یاشلی مارالا*** پاییز کیمی قالیب بیر گون سارالا

دییرم گد آیری قلبیی یارالا *** اودا قالسین منیم کیمی سارالا

 

 

دو گل عشق رفتن بدون زمستان*** بدون اینکه بهاری را ببینند و شکوفه کنند

رفتند بدون آنکه گلی از زمستان را آزرده کنند*** تا خواستند شکوفه کنند فلک نذاشت شکوفه کنند

رفتتند بدون بهار نذاشت فلک غنچه ای شکوفه کنند***تا همه گلستان را با غم خود پژمرده کنند

سر گذاشتند بر کنار هم تا در رویا شکوفه کنند***

این گل عشق در گلستان وطن روییدن ***باز در این گلستان سر بر خاک کوبیدند

 

ج

گئجنین اولدوزونو آینی ***-گونوزون ایشیقینی پایینی

ایستکلی عمینی وفادار دایینی ***ایستمیرم اونلاری من

الله هین لطفونو صفاسینی *** یاخشی دوستون جفاسینی

سایسیز نامردلرین جزاسینی ***ایستمیرم اونلاری من

ایستمیرم دونیانین وارینی *** دونیانین سن سیز باشکا یارینی

ایستمیرم قوجا قالمیش قارینی*** ایستیرم یاریمی یاریمی

 

آقا گولر بوکولدو یاپراقلاری توکولدو***ظلم علیهینه مشت لار بوکولدو

گون باتدی آی باتدی قانلار توکولدو *** گلمدین سن آقا

آقا آخار سولار قورودو*** قرآن بیزی قورودو

فیراغین سنین نه چوخودو*** بیر آز ظهوروندا تعجیل اله نه اولار

آقا ناز اله مه*** بیزه بیچاریه ناز المه

گل سن عدالتلی سن سن آقا *** قویما سنی سونلر قانا باتا

آقا گون باتدی *** گل اورکلر یاتدی

سنی سونلر قانا باتدی*** بیر آز ظهوروندا تعجیل اله نه اولار

آقا سن ظلم لره نظاره ایله *** ظالم لر وریبلر دنیانی ظلملی سیله

اونلارلا نیلیسن ایله *** فقط بیر آز ظهوروندا تعجیل اله نه اولار

بیلمیریخ هاردا و هانسی زمان گلجکسن***بیزلری ظلمدن آزاد ادجکسن

گلسن ساتقینلاری دونیادا گورجکسن***سن بیزه بلی ات هانس زمان گلجکسن

بیز بیلمیریخ هاواخ گول کیمی لاله آشسان***گون کیمی حایاتیمیزا ایشیخ ساچسان

شاهد تک صبردن بیر گون دویوب داشسان***گلیب بیزلری آزاد ائداجاکسان

 

گوزلرو یاشلاری یولون تاپاجاک*** عشقین اودونو بیر گون یاناجاک

سن مندن قاچاندا اورگیم یاناجاک***یانان اورک دردی تاپاجاک

اوعشقین اودونا مهسادا یاناجاک*** مهساسیز اورگیم بیر گون یاشاجاک

ایندیکی اورگی هچ کس آلمایاجاک***منی یاندیران اوزوده یاناجاک

 

سنینله گوروشروخ یوخودا گورم باشیمی قویموشام سینوا اوتور موشوخ دنیزین کنارینده گونون باتان وقتینه بیر لیکده باخیریخ.

دنیزین کناری یادیما دوشدو *** گونون باتان وقتی یادیما دوشدو

باشیمی سینوا قویان وقت یادیما دوشدو***سوگیدن دانیشان وقت یادیما دوشدو

دنیزین موجونون صداسی نه گوزلیدیر***دیب دانیشان وقت نه گوزلیدیر

سنی سودییمی دیان وقت نه گوزلیدیر***او گونلر نه تز سولوب کشدی

سنی سودیم اولدوم عشقین بیماری*** خسته اولدوم دردیم سن میش سن

دردیمین داواسی سن میش سن*** نه اولار گلسن آی دردیمین درمانی

دِیلر دردیمین بیر چاراسی وار *** دردیمین داواسی سن میش سن

دِیلر شاهدین بیر مهساسی وار *** منیم مهسام سن میش سن

 

شهریار سندن آلمیشام گوجومو***سندن آلمیشام شعریمین گوجونو

سندن آلمیشام عشقیمین گوجونو***سن سن منه قوت ورن شهریار

سنی سچمیشم اوزومه بیر معلیم*** سنی سچمیشم اوزومه بیر سوگی

سنی سچمیشم اوزومه بیر بابا***سن منیم چون گوزل بیر بابا

سن منیم سوگیم *** سن منیم بابام

سن منیم چایم سویومو آپارام*** سن منیم کورپوم شعریمی آپارام

گوزل شهریار گوزل شهریار

سن شاعر سن *** من ورق یازان

سن بیر داوی من بیر کتاب یازان

شهریار آخار سولار قورویار***شاهد عشقینی رنگه بویار

شاهد سن گوجونو آلار **** مندن سنه گوزل بیر سلام

 

ددین گلجم کوچنین باشینا***گلمدین سن آی ملک کوچنین باشینا

قالدیم اوردا تک وتنها ***بیر من تکیدیم بیر اورگیم تنها

منتظر قالدیم سنین چون ملک***تاکی گلرسن گورم سنی آی گوزل ملک

انتظارئان باشیم آغاردی *** گوزوم قوتدن دوشوب توکوم آغاردی

 

آی معلیم عاشق اولدوم یامان دردور***عشقین سوگینین یولونا دوشدوم یامان دردو

عاشق اولاسان بیر قیزا سنه یوخ دیه*** اورک پاره پاره اولاندا یامان دردو

 

ایرانیم کشوریم منیم ***سن سن عشقیم سن سن وطنیم

سندن جان آلیب ملتیم *** سنین اوچون جان ورن چوخ اولوب

قوی اولسون شا نین شهرتین سنین ***دنیانی الیب ملتین سنین

واریندیر گوزل رهبرین *** ساغ اولسون سالامات اولسون

تاریخینده اولوب نچه مین شاهلار ***اما وار ایندی رهبرین سنین

واریندیر گوزل مردمین *** سنین تعریفین دنیانی آلیب

 

آی لار کشدی ایلر کشدی گلمدیز سیز***آنالاریزین حلین بیلیب گلمدیز سیز

مریضلرین حالین بیلیب گلمدیز سیز ***نامه لر یازدیز گلمدیز سیز

پلاک لاریز تاپیلدی توپراقلارین التیندان***اوزوک لرریز تاپیلدی داشلارین آلتیندان

سوموک لریز تاپیلدی تانک لارین آلتیندان*** گتیلر سیزی آدیز اولدو گمنام

آنلار بالارین تانمییب آغلایردیلار***گلینلر سوگیلر تانمییب آغلایردیلار

اوشاق لار بابالارین تانمییب آغلایردیلار***همیزین اوستونده پرچم مقدس ایران

 

تنها تو خیابان***واسه دیدن باران

عاشق توی نالان***واسه آهنگ ارام

تنهایم دلم فقط تو را می خواهد***پری هستم دستم فقط تو را می نازد

می میرم قلبم واسه تو می ماند***یاران همه عاشق شاهان

می توانم بنویسم*** می توانم بگویم

می توانم ببویم***می خواهم تو را بجویم

رها کردن ما را تو بیابان*** رها کردن ما را تو خیابان

تو دنبال یک قطره باران ***من دنبال یک عاشق نالان

جستم به دریایی رسیدم *** از ان دریا یه مقداری چشیدم

از آن آب یه مقداری ربودم***چراکه طعم لب های تورا می داد

 

قلبیمده فکریمده هاراساندیر سنی گورندن***قلبیم آز قالیر آلیشا سنی گورندن

سن بیر باخیشلا دیوانه ادیرسن*** اوزومو افسانه یره اولدورسم ده سنی گورندن

نا ائلمه سویرسن یارادماز سنی ***منی دیوانی سوسن قوخما ساراتماز سنی

دیننده سنی ایستیرم سویرم ورولار منی***قویمارام الیمندن آلالار قوخما من سنی

من شاهدم کور گوزلریم یولدادیر*** بیر قلبیم وار بیلمم هانسی یاردادیر

بلکه من یازدیغیم گوردییم یالاندیر***یار سومسه منیم فکریم یاردادیر

ای یار گوزو یاشلی الی قانلی قاچما قاتل سن سن***

هارا گدسن بو الیله بل کی منی اولدورن سن سن***

گر بیله ملت سنی.اولدولر لر سونلری***هامینی یاردان یارالی قویسالار سن سن

نه پریشان نه اوتانماز نه قاچیر سان***هچ منی اولدورور سن بس نیه باشین آچیر سان

گوزون باغلا گوزلریندن ایشیخ سلچیر سان***منی قویدون گوزو یاشلی اوزونده نه قاچیر سان

 

ای یار نه اولدو سنه هجرانلا باریشدین***منی آتدین اوزونده هجران لا قاریشدین

هجران یلی اسدی قوپراردی منی سندن ***هچ بیلمدیم منی نالانی سن کیملر له ساتیشدین

اوزون آلدین الیمدن اورگین کیملره وردین***او آلان قان اورگی کیمسه یه چاتمتاز

او منیدیم سنین خطرینه ال وردیم سن ایستدینله***هچ اوتانماز بله اولماز منی کیملرله دَیشدین

منی ساتدین نچیه من سنی ورمزدیم کیمسیه***منی قویدون گوزو یاشلی باشی داشلی

ایناندین نچیه یولو دوندون کسیه*** گری دونمک یولو یوخدور سن اویان ای وفاسیز یار

شاهدین دریاکیمی غمینه سنده قاریشدین*** ائله طوفان اولاجاک سیلجاک یاداشیمی

اما یوخ او سیلینمز بله اولماز سنی سنسیزلره ورمم***طوفان سیلسده یاداشیمی اورکدن سیلینن اولمایاجاک

بله اولسا دونیاده منیم تک سینان اولمایاجاک***یاش آخار دالغا ورارا هچ اورگی سیلمیجاک

سن آلساندا مندن اورگین ورمیجام*** نچه 5 ایله یاشادیم اورگین اوز اورگیمده

بیر سوروش سونرا گد چون گریه دونمک اولمیاجاک***شاهدی بله قویدون هجران غمیله باش باشا اولدو

هجران قوجالدیکجا شاهد قوجالدی ائله سولدو***ایستیین اولمادی شاهدی اوزو اوزونه باش یولدو

 

ای دلبر جانان ایستمزدیم سن سیز کوچ ائدم دونیادان***ایستمزدیم باغریمی قان الیم کیمسنی خار الیم سون گدم دونیادان

گر منیمله سن باریش سن منیم دونیامه قاریش قویما دسینلر یالقیز***نه اولار من سنه اولسام سیرداش

گر من اولسم سنیز دِمیشم قویسونلار آدینی***قویسونلار آدینی قلبیمین اوسته ساکت یاشایام

آدینی قازسینلار باش داشیم اوسته بیلسینلر***منده کیمسیز گدممیشم دونیامدا سن وار سان

بس سن گل ناز ائلمه سوگیلی جانان***نقدر ناز ائله سن نازین چکرم

هچ گورمیسن نجه بولبول گولون نازین چکیر***نجه بولبول نازیله باشین ورور گول پاره سی اوسته

بس من نجه دیم سنی سویرم آی جانی یانمیش***نقدر گوزلیجم من سنی قاچما اوتانماز جانی یانمیش

5 ایله یاشادیم بلکه یاشادیم سنی من اوز اورگیمده***بس سن گل سس ور سسیمه آی جانی یانمیش

 

ای فلک ای یارادان ای منی اونو یارادان***ای گوزل ای تانیان ای منی فلکی تانیان

ای عزیزیم ای مارالیم سن دسن هه ***اوز اولان دونیامی سنین اوغروندا ساتیم

شعر تركي عاشقانه ,
:: بازدید از این مطلب : 12285

|

امتیاز مطلب : 15

|

تعداد امتیازدهندگان : 5

|

مجموع امتیاز : 5